Krwotok śródmózgowy, znany również jako krwawienie do mózgu, to stan nagły i potencjalnie śmiertelny, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Jest to rodzaj udaru mózgu, w którym naczynie krwionośne w obrębie mózgu pęka, prowadząc do wylania się krwi do otaczającej tkanki mózgowej. Nagromadzenie się krwi uciska mózg, uszkadzając komórki nerwowe i zakłócając ich prawidłowe funkcjonowanie. Zrozumienie przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla szybkiego rozpoznania i zwiększenia szans na przeżycie oraz minimalizację długoterminowych skutków.
Główne przyczyny krwotoku śródmózgowego
Najczęstszą przyczyną krwotoku śródmózgowego jest nadciśnienie tętnicze. Długotrwałe, niekontrolowane wysokie ciśnienie krwi osłabia ściany naczyń krwionośnych w mózgu, czyniąc je bardziej podatnymi na pęknięcie. Inne istotne czynniki ryzyka obejmują malformacje naczyniowe, takie jak tętniaki (poszerzenia naczyń) czy malformacje tętniczo-żylne (nieprawidłowe połączenia między tętnicami a żyłami), które mogą być obecne od urodzenia. Używanie substancji psychoaktywnych, w szczególności kokainy i amfetaminy, może gwałtownie podnieść ciśnienie krwi i zwiększyć ryzyko krwawienia. Zaburzenia krzepnięcia krwi, w tym przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryna, nowe doustne antykoagulanty) bez odpowiedniego nadzoru, również mogą predysponować do krwotoku. Urazy głowy są kolejnym czynnikiem, który może prowadzić do uszkodzenia naczyń i krwawienia wewnątrzczaszkowego. Rzadziej, nowotwory mózgu lub zapalenia naczyń mózgowych mogą być przyczyną krwotoku.
Objawy zapowiadające i natychmiastowe
Objawy krwotoku śródmózgowego pojawiają się zazwyczaj nagle i mogą być bardzo zróżnicowane, w zależności od lokalizacji i wielkości krwawienia. Często występującym objawem jest silny ból głowy, opisywany jako najgorszy ból głowy w życiu, który pojawia się nagle i bez wyraźnej przyczyny. Może mu towarzyszyć nudności i wymioty. Charakterystyczne są również zaburzenia neurologiczne, takie jak nagłe osłabienie lub drętwienie jednej strony ciała (twarzy, ręki lub nogi), problemy z mową (niewyraźna mowa, trudności w rozumieniu mowy) lub utrata wzroku w jednym lub obu oczach. Inne objawy mogą obejmować nagłe problemy z równowagą i koordynacją ruchową, zawroty głowy, dezorientację, zaburzenia świadomości, a nawet utratę przytomności. W niektórych przypadkach mogą pojawić się drgawki. Każdy z tych objawów wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego.
Diagnostyka krwotoku śródmózgowego
Szybka i dokładna diagnostyka jest kluczowa w leczeniu krwotoku śródmózgowego. Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest tomografia komputerowa (TK) głowy, która pozwala na szybkie uwidocznienie krwi w mózgu i określenie jej lokalizacji oraz wielkości. TK jest zazwyczaj dostępna w większości szpitali i może być wykonana niemal natychmiast po przybyciu pacjenta. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy podejrzewa się obecność tętniaka lub malformacji naczyniowej, może być konieczne wykonanie angio-TK (TK z podaniem kontrastu) lub rezonansu magnetycznego (MRI) głowy, które dostarczają bardziej szczegółowych informacji o naczyniach krwionośnych. Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych i kręgowych może pomóc w ocenie stanu naczyń doprowadzających krew do mózgu. W celu oceny krzepnięcia krwi wykonuje się badania laboratoryjne, takie jak badanie czasu protrombinowego (PT) i wskaźnika INR.
Leczenie i postępowanie terapeutyczne
Leczenie krwotoku śródmózgowego skupia się na dwóch głównych celach: ustabilizowaniu stanu pacjenta i zapobieganiu dalszym powikłaniom oraz, w miarę możliwości, usunięciu przyczyny krwawienia. Podstawą jest intensywna opieka medyczna na oddziale intensywnej terapii. Kluczowe jest monitorowanie i kontrolowanie ciśnienia tętniczego, często za pomocą leków obniżających ciśnienie, aby zapobiec kolejnym krwawieniom. W przypadku pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, może być konieczne podanie środków odwracających ich działanie. W niektórych sytuacjach, gdy krwawienie jest rozległe i powoduje znaczący ucisk na mózg, może być wskazane leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu skrzepu krwi lub operacyjnym zamknięciu tętniaka czy malformacji naczyniowej. Metody chirurgiczne obejmują klipsowanie tętniaka (założenie metalowego klipsa na szyjkę tętniaka) lub embolizację wewnątrznaczyniową (wypełnienie tętniaka specjalnymi materiałami przez cewnik wprowadzony do naczynia).
Rehabilitacja i długoterminowe skutki
Po ustabilizowaniu stanu pacjenta i zakończeniu ostrej fazy leczenia, kluczowe znaczenie ma rehabilitacja, która ma na celu przywrócenie utraconych funkcji i poprawę jakości życia. Program rehabilitacyjny jest zazwyczaj indywidualnie dopasowany i może obejmować fizjoterapię (w celu odzyskania siły mięśniowej i koordynacji), terapię zajęciową (wspomagającą codzienne czynności) oraz logopedię (w przypadku problemów z mową i połykaniem). Neurorehabilitacja odgrywa kluczową rolę w procesie odzyskiwania sprawności. Długoterminowe skutki krwotoku śródmózgowego mogą być poważne i obejmować trwałe deficyty neurologiczne, takie jak niedowład, zaburzenia mowy, problemy z pamięcią czy zmiany nastroju. Wczesne rozpoczęcie rehabilitacji i utrzymanie zdrowego stylu życia (regularna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta, unikanie używek, kontrola ciśnienia tętniczego) są kluczowe dla minimalizacji tych skutków i powrotu do jak największej sprawności.
